Houd jij van hout?

Houdt jij van hout?
Ben jij een liefhebber van houtgerijpte wijnen of geef je de voorkeur aan wat frissere lichte wijnen? Om jouw voorkeur te weten te komen zou je eigenlijk twee wijnen gemaakt van dezelfde druif en dezelfde wijnstreek, waarvan één gerijpt heeft op hout en de ander op rvs, naast elkaar moeten proeven. Echt de moeite waard om eens te doen. Voor zowel witte als rode wijn. Want het zou zomaar kunnen dat jouw voorkeur bij wit anders is dan bij rood.

Wat is houtrijping en wat doet het?
Heeft een wijn houtrijping gehad, dan betekent dit dat de wijn een poosje bewaard is geweest is in een houten vat.

Door de jaren heen zijn er allerlei houtsoorten getest, maar eikenhout bleek het beste te zijn voor de wijn. En dus zijn de vaten waarop de wijn zijn houtrijping krijgt zo goed als altijd van eikenhout. Eikenhout is sterk en laat de juiste hoeveelheid zuurstof door.

Het ene vat is het andere niet?
Er zijn verschillende soorten vaten die de wijnboer kan gebruiken. Om de juiste keuze te kunnen maken moet hij met het volgende rekening houden:

De grootte van het eikenhouten vat.  Kleine vaten worden barriques genoemd en hebben een inhoud van 225 liter. Deze geven meer en duidelijker herkenbare aroma’s aan de wijn dan de grotere vaten, ook wel foeders genoemd.

Wat voor soort hout? Wijnvaten worden gemaakt van Europees en Amerikaans eikenhout. In Europa wordt gebruik gemaakt van eiken uit Frankrijk, Slovenië en Hongarije.De herkomst van het eikenhout bepaalt de invloed op de wijn. Er zijn grote verschillen tussen hout uit de diverse landen. Grofweg kun je zeggen dat het eikenhout uit Amerika een grovere houtstructuur heeft dan de Europese. Het gevolg hiervan is dat het Amerikaanse hout meer geur en smaakstoffen afgeeft aan de wijn. Het Franse eiken daarentegen is compacter van structuur en geeft zijn geur en smaak langzamer af en is verfijnder. Het Franse eiken is niet per definitie beter dan het Amerikaanse eiken.

Oud of nieuw hout?  Een nieuw vat heeft veel meer invloed op de wijn dan gebruikte vaten. Het hangt van de voorkeur van de wijnmaker af welke keuze hij maakt voor de houtrijping. Vaak wordt er gekozen voor een combinatie. Een deel wordt op nieuwe vaten gerijpt, een deel op vaten die al een aantal jaar meegaan.

Toasting van het vat. De producent van de houten vaten geeft de vaten ook een bepaalde ‘toasting’ mee. Ofwel het vat wordt nog ‘gebrand’. De mate van toasting kun je vaak terugzien op het vat. Ook deze toasting zorgt weer voor een bepaald effect op de wijn.

Hoe lang?
De duur van de houtrijping varieert van enkele maanden tot vele jaren. Soms staat op het etiket vermeld hoe lang de wijn op hout heeft gerijpt. Maar dat is helaas niet altijd het geval. In sommige landen zoals Spanje is dit netjes geregeld en kun je aan de vermelding op het etiket zien hoelang de wijn houtrijping gehad heeft. Als bijvoorbeeld op een wijn uit Spanje Crianza staat, dan moet deze minimaal 6 maanden gerijpt hebben in een eikenhouten vat. En bij een Gran Reserva moet dat ten minste 2 jaar het geval geweest zijn.

Voor witte wijnen  en rosé wordt ook deze classificatie gebruikt, maar zijn de periodes van rijping op vat en in de fles wat korter dan bij de rode wijnen. Ieder land gebruikt daarbij zijn eigen termen en rijpingsperioden. Helaas is dit niet wereldwijd uniform geregeld.

Kijk uit voor het theezakje!
Omdat houten vaten erg kostbaar zijn is een houtgerijpte wijn vaak duurder dan een wijn zonder houtrijping. Daarom is het zogenaamde  “theezakje” geïntroduceerd. Dit is een grote zak met houtsnippers, de chips, die in een rvs vat met wijn gedompeld wordt om zo op een goedkopere manier de houtgeur aan een wijn te geven.  Dit heeft echter alleen effect op de geur en niet op de smaak, omdat de duur van het contact met het ‘hout’ te kort is geweest. Het verschil tussen het “theezakje” en een echt vat is enorm en proef en ruik je.

Als je je bedenkt dat de kosten van een houten vat omgerekend per fles ongeveer één euro is, dan kan je je voorstellen dat het onmogelijk is om deze wijn voor vier of vijf euro op de markt te brengen.

Wees dus op je hoede voor het “theezakje”.

Wel of geen hout?
Niet alle druiven zijn geschikt voor houtrijping. De meeste blauwe druiven kunnen wel wat hout hebben maar bij witte druiven zie je dat wat minder vaak. Zo zul je zelden een houtgerijpte Riesling tegenkomen. Bij een Chardonnay daarentegen juist wel omdat deze druif zich daar uitstekend voor leent.

Heeft een wijn geen houtrijping dan zal deze vrijwel altijd gerijpt hebben in roestvrijstalen tanks. Steeds vaker kiezen wijnmakers om houtgerijpte wijnen te blenden met wijnen uit een rvs tank.

André de Vroom